Sinh ra và lớn lên ở xã Văn Khúc, huyện Cẩm Khê, tỉnh Phú Thọ, năm 1966, tốt nghiệp Khoa Ngữ văn Trường Đại học Sư phạm Hà Nội, tạm biệt quê hương miền trung du, nhà giáo Cao Văn Tư lên Lào Cai công tác. Với lòng yêu nghề, tâm huyết với sự nghiệp giáo dục, đặc biệt giáo dục của tỉnh miền núi, nhà giáo Cao Văn Tư đã gắn bó với giáo dục Lào Cai suốt 50 năm qua.
Trải qua quá trình công tác từ giáo viên trực tiếp dạy học, rồi làm Trưởng phòng Phổ thông của Ty Giáo dục Lào Cai. Khi hợp nhất ba tỉnh thành tỉnh Hoàng Liên Sơn, ông làm Trưởng phòng Phổ thông cấp I-II, Trưởng phòng Đào tạo – Bồi dưỡng rồi Trưởng phòng Phổ thông của Sở. Năm 1991, tỉnh Lào Cai được tái lập, nhà giáo Cao Văn Tư được giao nhiệm vụ làm Phó giám đốc, từ tháng 8 năm 1994 đến tháng 8 năm 2004 làm Giám đốc Sở. Với phẩm chất của một nhà giáo mẫu mực, gương mẫu, luôn quan tâm, chia sẻ khó khăn với đồng nghiệp, nhà giáo Cao Văn Tư gần gũi, động viên, khích lệ để mọi người phấn đấu vươn lên. Là người gắn bó, sâu sát với cơ sở giáo dục, nhất là giáo dục vùng cao, thấy rõ những khó khăn của công tác giáo dục ở một tỉnh miền núi, nhà giáo luôn trăn trở, tìm nhiều giải pháp để phát triển giáo dục. “Nghiêm túc, kịp thời, cụ thể, ráo riết, quyết tâm cao” là phương châm hành động của nhà giáo Cao Văn Tư, trở thành phương châm của cán bộ quản lý giáo dục Lào Cai qua nhiều thế hệ.
Thời kỳ mới tái lập tỉnh, giáo dục Lào Cai đứng trước nhiều khó khăn: Số người mù chữ chiếm 52% dân số, toàn tỉnh còn 14 xã không duy trì được trường lớp. Giáo viên thiếu nhiều. Cơ sở vật chất rất thiếu thốn. Với tâm huyết, trách nhiệm, nhà giáo Cao Văn Tư cùng tập thể lãnh đạo Sở GD&ĐT tham mưu với Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh những giải pháp toàn diện, phù hợp với thực tiễn nhằm phát triển sự nghiệp giáo dục Lào Cai. Đặc biệt, tập trung mọi nguồn lực vào chuyên môn, lấy chuyên môn là nhiệm vụ trọng tâm, mọi hoạt động, công tác đều hướng đến việc làm tốt công tác chuyên môn là quan điểm nhất quán của của nhà giáo Cao Văn Tư. Là người gắn bó với giáo dục vùng cao, nhà giáo Cao Văn Tư am hiểu thực tế đời sống, đặc điểm tâm lý, phong tục tập quán của đồng bào các dân tộc thiểu số cũng như những khó khăn trong thực hiện nhiệm vụ giáo dục nên những chỉ đạo về giáo dục vùng cao luôn sát thực tiễn và hướng tới mục tiêu cần đạt được.
Nhớ lại kỷ niệm công tác, đồng chí Nguyễn Thị Thúy, Phó Trưởng phòng Giáo dục Tiểu học tâm sự: “Tôi rất tâm đắc với chỉ đạo của nhà giáo Cao Văn Tư là phải nâng cao nhận thức cho đội ngũ cán bộ quản lí, giáo viên về vị trí của lớp 1, vị trí của bậc tiểu học. Nhận thức rõ mục tiêu: Mọi nỗ lực phải hiệu quả ở học sinh. Với vùng cao, học sinh phải đạt bằng được các yêu cầu: Nghe, nói, đọc, viết, làm tính. Không chạy theo chương trình một cách máy móc, hình thức. Nhớ chuyến công tác tại Sa Pa, cùng thầy đi kiểm tra trường tiểu học Tả Phìn, dự giờ cô giáo Hoàng Thị Minh Tâm. Cô giáo soạn bài cẩn thận, dạy say sưa theo “ bài bản”, nhưng trò ngơ ngác, khảo sát cuối giờ trò không hiểu gì. Thầy bảo: Cô dạy không đạt yêu cầu rồi! Cô giáo băn khoăn và lúng túng. Cô nghĩ, mình dạy đúng chương trình, “ đúng sách” mà! Cô hỏi: Vậy em phải dạy thế nào? Cô phải làm lại từ đầu, phải dạy sát với thực tế học sinh và đặt bằng được mục đích! Giám đốc nói nhẹ nhàng nhưng dứt khóat!”
Sau đó, cô Thuý được giao nhiệm vụ giúp cô giáo Tâm theo phương châm giám đốc yêu cầu, hẹn sẽ kiểm tra lại. Cô Thuý thảo luận với cô giáo về cách dạy cho các cháu từng bước một, cuốn hút học sinh trong suốt buổi học. Cô Tâm rất băn khoăn, dạy như thế thì không đảm bảo thời gian theo nội dung chương trình. Nhưng hết chương trình mà không đạt mục đích thì hết để làm gì? Và cô Tâm đã hiểu ra cả về nhận thức và phương pháp. Kết quả, cuối năm học, 100% học sinh lớp đó đều đạt kết quả theo chuẩn Chương trình. Và cô Tâm đã “vỡ ra” về phương pháp suy nghĩ và thao tác chuyên môn.
Phương châm làm việc ấy tạo cho cán bộ quản lý và giáo viên làm việc luôn phải hướng tới mục đích là hiệu quả thể hiện ở học sinh.
Đi kiểm tra cơ sở, Giám đốc thường nêu nhiều câu hỏi. Thầy nói vui: Tôi luôn luôn mang theo một túi câu hỏi. Cán bộ giáo viên bộc lộ: Em sợ những câu hỏi của thầy! Sao lại sợ. Tôi hỏi để các bạn suy nghĩ và tôi nắm được thông tin. Hỏi và nói đều cần, nhưng hỏi quan trọng hơn. Hỏi mới ra vấn đề. Hỏi đã có định hướng suy nghĩ trong đó rồi. Hỏi làm cho chúng ta gần gũi gắn bó hơn.
Anh em thường nói vui: Đi cơ sở, lên xe là Giám đốc yêu cầu giao ban. Chả là trong những chuyến đi, lên xe là giám đốc thường khơi mào yêu cầu anh em phản ảnh tình hình, nêu nhận định đánh giá, nêu cách thức giải quyết. Nói là giao ban nhưng là trò chuyện nhẹ nhàng, trò chuyện vào nội dung chuyên môn. Tất nhiên vẫn có những câu chuyện dí dỏm, thoải mái.
Nghĩ về công việc chuyên môn là ý nghĩ thường trực của Giám đốc, lan tỏa tới anh chị em trong cơ quan. Ngày xuân đi chúc tết nhau, tất cả cùng cuốn câu chuyện chuyển sang nội dung chuyên môn lúc nào. Một nữ cán bộ cười vui: Hôm nay là ngày Tết mà bác! Ờ nhỉ, chúng ta nói sang chuyện tết đi. Và những tiếng cười thoải mái rất vui trong ngày đầu xuân!
Với phương châm hành động “Nghiêm túc, kịp thời, cụ thể, ráo riết, quyết tâm cao” và lấy chuyên môn là nhiệm vụ trọng tâm trong chỉ đạo của nhà giáo Cao Văn Tư, của ngành Giáo dục Lào Cai là một trong những nguyên nhân quan trọng để giáo dục Lào Cai đạt kết quả: Năm 2000 tỉnh Lào Cai đạt chuẩn Phổ cập Giáo dục tiểu học và chống mù chữ, từ đà quyết tâm đó, năm 2005 đạt chuẩn Phổ cập Giáo dục tiểu học đúng độ tuổi, năm 2007 đạt chuẩn Phổ cập Giáo dục THCS và năm 2013 đạt chuẩn Phổ cập Giáo dục mầm non cho trẻ em 5 tuổi.
Với tổ chức Công đoàn ngành Giáo dục, nhà giáo Cao Văn Tư góp nhiều công sức để xây dựng. Trong Bài: “Đoàn kết sáng tạo, quyết tâm tạo nên thành tích to lớn trong giai đoạn mới” đăng trong tập san “Công đoàn Giáo dục Lào Cai” số 1 phát hành dịp Đại Hội Công đoàn Giáo dục Lào Cai lần thứ III, nhiệm kỳ 2003-2008, nhà giáo Cao Văn Tư đã chỉ rõ: “Lực lượng đoàn viên công đoàn ngành ta ngày càng đông đảo, ngày càng tận tụy và hăng say giảng dạy, công tác trên khắp các địa bàn từ vùng thấp tới vùng cao, phấn đấu vì mục tiêu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực và bồi dưỡng nhân tài cho quê hương, đất nước”. Để thực hiện tốt chức năng, nhiệm vụ của Công đoàn Ngành, nhà giáo Cao Văn Tư nhấn mạnh: “Công đoàn cần đổi mới nội dung phương pháp hoạt động. Cần xác định mục tiêu, chỉ tiêu rõ ràng, định ra các việc cụ thể, có tiêu chí đánh giá cụ thể, tránh mọi biểu hiện họp hành hô hào hình thức chung chung, không nổi rõ chức năng nhiệm vụ. Và trước hết cần có cán bộ tích cực gương mẫu, biết thu hút vận động đoàn viên, biết tổ chức hoạt động cụ thể”.
Từ khi được nghỉ hưu đến nay, nhà giáo Cao Văn Tư vẫn tâm huyết với sự nghiệp Giáo dục Đào tạo, tiếp tục đóng góp trực tiếp vào sự phát triển của giáo dục Lào Cai. Là Chủ tịch Hội Cựu giáo chức tỉnh, nhà giáo Cao Văn Tư vận động các hội viên động viên tiếp tục tham gia công tác xã hội và công tác Khuyến học – Khuyến tài, phát huy truyền thống đạo đức, trí tuệ các nhà giáo, gắn bó nghĩa tình đồng nghiệp. Là Phó chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh, Nhà giáo Cao Văn Tư nêu phương châm hoạt động là “hướng tới những người khó khăn, những việc khó và những vùng khó”, hướng tới mục đích, đạt hiệu quả thiết thực. Nhà giáo Cao Văn Tư luôn đi đầu và vận động đội ngũ cán bộ Hội Khuyến học viết nhiều tin, bài về các gương sáng khuyến học, hiếu học, tuyên truyền trên các phương tiện thông tin đại chúng, nhân rộng và lan toả tinh thần Khuyến học, Khuyến tài và xây dựng xã hội học tập.
Bằng tâm huyết, tình cảm và kinh nghiệm giáo dục của mình, nhà giáo Cao Văn Tư đã viết nhiều tác phẩm dành cho học sinh, nhất là tuổi thiếu niên, nhi đồng. Đó là các tác phẩm: Đàn ong mật trở về, Thỏ Trắng và Thỏ Nâu, Nơi Mây trắng bồng bềnh, Nhớ nhà, Ước mơ từ thủa xa xăm, Trong núi có hang tiên, Ông Sấm gọi lúa phất cờ, Anh em Thỏ bông và những chuyến bay thú vị. Những cuốn sách này rất bổ ích trong việc giáo dục tư tưởng tình cảm cho tuổi thơ. Gắn bó với đội ngũ các thế hệ nhà giáo Lào Cai, đặc biệt là nhà giáo vùng cao, nhà giáo Cao Văn Tư đã viết những tác phẩm phản ánh sinh động quá trình xây dựng và phát triển sự nghiệp giáo dục tỉnh ta, khắc hoạ chân thực những tấm gương hi sinh phấn đấu của các nhà giáo qua các thời kỳ khó khăn gian khổ. Đó là những tác phẩm Nắng trên ngàn, Những triền núi hình trang sách mở, Người đi gieo hạt chữ, Người bạn ở Cao Sơn...Những tác phẩm đó tái hiện lịch sử giáo dục Lào Cai. Nhà giáo đã dày công sưu tầm tư liệu, gặp gỡ các nhà giáo là nhân chứng từng thời kỳ, góp phần quan trọng biên soạn kỷ yếu Lịch sử Giáo dục Đào tạo tỉnh Lào Cai và kỷ yếu lịch sử về ngành Sư phạm tỉnh ta.
Ghi nhận công lao đóng góp cho sự nghiệp trồng người, năm 1996 nhà giáo Cao Văn Tư được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo Ưu tú. Được Đảng, Nhà nước, Chính Phủ tặng: Huân chương Lao động hạng Nhì; Huân chương Lao động hạng Ba; Huy chương Chống Mỹ cứu nước hạng Nhất; Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ và nhiều Bằng khen của UBND tỉnh Lào Cai, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Trung ương Hội Khuyến học Việt Nam, Hội Cựu giáo chức Việt Nam, nhiều Kỷ niệm chương về các lĩnh vực Văn hóa – Xã hội. Năm 2016 được UBND tỉnh Lào Cai tặng Huy hiệu “Vì sự nghiệp xây dựng và phát triển tỉnh Lào Cai”./.
Đặng Xuân Yên - Chủ tịch Công đoàn ngành Giáo dục tỉnh Lào Cai