So với các bậc học của giáo dục phổ thông và bổ túc văn hóa, cấp học Mầm non ra đời muộn hơn. Mặc dù vậy, từ năm 1960 đến 1979, cấp học mầm non tỉnh Lào Cai đã có một hệ thống trường lớp ở các xã phát triển của tất cả các huyện thị xã. Từ năm 1979 và 10 năm tiếp theo, các cấp học của các ngành học đều gặp nhiều  khó khăn, trong đó cấp học mầm non có nhiều khó khăn hơn cả.

Năm 1991, Tỉnh Lào Cai chỉ có 27 trường mẫu giáo và nhà trẻ,  291 nhóm, lớp, với 3969 cháu, tỷ lệ huy động đạt 6,56% số trẻ em trong độ tuổi. Toàn tỉnh có 505 giáo viên mẫu giáo và cô nuôi dạy trẻ, số chưa qua đào tạo hoặc có trình độ sơ cấp chiếm tỷ lệ khá lớn. Nhiều cô giáo hưởng trợ cấp từ sự đóng góp của người dân hoặc tài chính của xã, các doanh nghiệp đóng trên địa bàn, đời sống rất khó khăn. Cơ sở vật chất trường lớp tạm bợ, đồ dùng dạy học, đồ chơi rất nghèo nàn.                           

Từ sau ngày tái lập tỉnh Lào Cai, tháng 10 năm 1991 đến nay, cấp học Mầm non đã phát triển mạnh mẽ cả về quy mô, tỷ lệ huy động trẻ em và chất lượng nuôi dạy. Đội ngũ nhà giáo tăng nhanh và đạt chuẩn đào tạo. Cơ sở vật chất trường lớp, đồ dùng dạy học và đồ chơi được tăng cường đầu tư.

Đến nay, tất cả các xã, phường, thị trấn đã có trường mầm non, trường mẫu giáo các xã vùng cao có các điểm trường tới thôn bản. Toàn tỉnh có 206 trường mầm non, mẫu giáo có 2.145 nhóm, lớp với 46.909 cháu trong đó có 10 trường mầm non tư thục. Tỷ lệ huy động  trẻ từ 0 đến 6 tuổi ra lớp đạt 57,97%. Riêng trẻ em 5 tuổi ra lớp đạt 99,5%. So với năm 1991, tăng 179 trường, 1854 nhóm lớp và 42.940 trẻ em, riêng trẻ 5 tuổi ra lớp tăng 90,98%.

Đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên cấp học mầm non được tăng nhanh  số lượng, và không ngừng nâng cao chất lượng. Đến tháng 10 năm học 2014- 2015, cấp học mầm non tỉnh Lào Cai có 5013 cán bộ giáo viên, nhân viên trong đó có 1627cán bộ giáo viên, nhân viên người dân tộc chiếm 32,45%, trong đó có 1568 là nữ dân tộc. Số giáo viên đạt trình độ đào tạo chuẩn trở lên đạt 97,6%, trong đó trình độ trên chuẩn chiếm 39,17%. Số cán bộ quản lý các cơ sở giáo dục mầm non đã qua lớp bồi dưỡng nghiệp vụ quản lý đạt trên 80%.

       Từ năm học 2011- 2012 đến nay, Lào Cai đã tập trung các nguồn lực để thực hiện mục tiêu đạt chuẩn Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em năm tuổi. Toàn tỉnh xây dựng mới 636 phòng học, 545 phòng công vụ và 551 nhà bếp nấu ăn trưa cho trẻ để các cháu được học và vui chơi cả ngày tại trường theo chương trình giáo dục mầm non mới. Đồ dùng, thiết bị học tập của các cháu được bổ sung. Trường lớp mầm non vùng cao, vùng đồng bào dân tộc thiểu số được xây dựng đủ phòng học theo hướng kiên cố đạt chuẩn và trang bị nhiều bộ đồ dùng học tập và đồ chơi trong Danh mục  đồ dùng và đồ chơi, thiết bị tối thiểu dùng cho giáo dục mầm non theo Thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành. Toàn tỉnh có trên 2000 phòng học và các công trình phù trợ, trên 1000 bộ thiết bị dạy và học đã được đầu tư. Tất cả các lớp mẫu giáo năm tuổi ở trường mầm non, trường mẫu giáo, từ trường chính đến các điểm trường lẻ đều được xây dựng phòng học, nhà bếp, công trình vệ sinh khang trang. Phong trào toàn xã hội chăm lo  giáo dục mầm non được đẩy mạnh. Các cơ quan, ban ngành, Hội Khuyến học cùng các đoàn thể, các tổ chức kinh tế xã hội, các nhà hảo tâm đã tích cực tham gia vận động trẻ em trong độ tuổi ra lớp; tặng quà, ủng hộ tiền của, công sức xây dựng cơ sở vật chất trường lớp học, hiến hàng ngàn mét vuông đất làm trường học.

      Chất lượng chăm sóc giáo dục trẻ có nhiều chuyển biến tốt. Năm học 1991- 1992 có 56,7% trẻ suy dinh dưỡng, đến năm học này  đã giảm xuống còn 7,2%. Các chuyên đề, mô hình được triển khai và thực hiện có chất lượng. Việc thực hiện chương trình Giáo dục Mầm non mới, đổi mới phương pháp giáo dục mầm non đã mang lại sự khởi sắc và tạo nên chất lượng mới. Năm 2005 tỉnh Lào Cai có 2 trường mầm non đạt chuẩn quốc gia đầu tiên( trường mầm non Xuân Giao xã Xuân Giao huyện Bảo Thắng, trường mầm non Hoa Sen, thành phố Lào Cai ),sau chín năm, năm 2014 mầm non Lào Cai có 53 trường  trong đó có 6 trường đạt chuẩn quốc gia mức độ 2. Cấp học mầm non vừa thực hiện tốt việc chăm sóc đời sống tinh thần và vật chất hàng ngày cho trẻ em, vừa  chuẩn bị tốt tâm thế, thể lực, kỹ năng cho trẻ em năm tuổi vững vàng bước vào lớp 1 phổ thông. Đặc biệt với vùng cao, trẻ em tuổi mẫu giáo đã được hưởng sự chăm sóc đời sống, giáo dục nền nếp, kỹ năng, nhất là vốn ngôn ngữ, là điều kiện quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục phổ thông.

      Năm 2011 có 46 xã đạt chuẩn PCGDMNCTENT và đến tháng 12 năm 2013, tỉnh Lào Cai đã đạt chuẩn Phổ cập giáo dục mầm non cho trẻ em năm tuổi 164/164 xã.

      Chủ trương xã hội hóa giáo dục mầm non được các huyện, thành phố tuyên truyền nâng cao nhận thức và hiểu biết trong cộng đồng. Đa dạng hóa, xã hội hóa giáo dục mầm non đã góp phần hình thành và phát triển giáo dục mầm non ngoài công lập. Toàn tỉnh, khối mầm non ngoài công lập có 10 trường, 218 lớp, nhóm  với 3.566 trẻ em  từ 0 đến 6 tuổi, chiếm 7,63% số trẻ  mầm non toàn tỉnh. Riêng thành phố Lào Cai có số trẻ ngoài công lập chiếm 38,89% so với số trẻ em ra lớp của thành phố.

Hai mươi ba năm đã trôi qua. Hôm nay nhìn lại chặng đường ấy, có những thuận lợi cơ bản nhưng có biết bao khó khăn mà cấp học mầm non đã vượt qua. Đảng bộ và chính quyền các cấp quan tâm lãnh đạo sát sao, nhân dân các dân tộc hưởng ứng và tham gia đóng góp công sức và vật chất, tạo nên sự phát triển của cấp học. Các cấp quản lý chỉ đạo của ngành Giáo dục Đào tạo, các cán bộ quản lý, giáo viên và nhân viên các trường yêu nghề và mến trẻ, tận tụy và sáng tạo, hăng hái và bền bỉ, vừa học tập lý luận nghiệp vụ, vừa đúc rút kinh nghiệm thực tế, tự lực và vận động xã hội hóa, sôi nổi vui tươi và  hy sinh thầm lặng tạo nên bản lĩnh và phẩm chất nhà giáo cấp học mầm non, là lực lượng trực tiếp tạo nên thành tựu to lớn nói trên.

Tuy vậy, giáo dục mầm non tỉnh Lào Cai còn nhiều thách thức, khó khăn trên chặng đường phía trước. Cơ sở vật chất cần tiếp tục được đầu tư, mở rộng diện tích, làm thêm nhà mới nâng cấp nhà cũ, trang bị thêm đồ dùng đồ chơi. Đội ngũ nhà giáo cần tăng thêm để đáp ứng nhu cầu huy động trẻ từ tuổi nhà trẻ và mẫu giáo ba, bốn tuổi. Ổn định đội ngũ và nâng cao đời sống, tăng cường bồi dưỡng nghiệp vụ sư phạm theo yêu cầu “đổi mới căn bản toàn diện” của Bộ Giáo dục Đào tạo và  Chương trình hành động 153 của Tỉnh Ủy Lào Cai là những đòi hỏi cấp bách. Những khó khăn nhiều mặt dai dẳng của vùng cao vẫn là những thách thức, cần có sự quan tâm lớn hơn của toàn xã hội và sự nỗ lực hàng ngày của mỗi trường, mỗi nhà giáo.      

Những nhiệm vụ trọng tâm của  cấp học mầm non Lào Cai trong giai đoạn mới là: Đổi mới công tác quản lý giáo dục, đặc biệt là công tác chính trị, tư tưởng, củng cố và tăng cường  nền nếp, kỷ cương trong các cơ sở giáo dục mầm non. Tiếp tục củng cố, sắp xếp và mở rộng quy mô mạng lưới trường lớp hợp lý đáp ứng nhu cầu, tạo điều kiện thuận lợi cho trẻ em đến trường được học tập, vui chơi một cách tốt nhất. Chú trọng việc phân loại, sắp xếp, bố trí , bồi dưỡng đội ngũ kết hợp với công tác đào tạo, đào tạo lại giúp cho đội ngũ nâng cao năng lực  thực hiện công cuộc “Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo”. Đặc biệt là quan tâm chỉ đạo thực hiện tăng tỷ lệ huy động trẻ em tuổi từ 6 tháng đến 36 tháng tuổi đến trường. Nâng cao chất lượng nuôi dạy, đảm bảo dinh dưỡng và phát triển thể chất, giáo dục nhận thức, tình cảm, nền nếp thói quen và kỹ năng  sống, chuẩn bị tốt vốn và kỹ năng tiếng Việt, nhất là ở vùng cao…Mọi hoạt động nuôi dưỡng và giáo dục  phải được đổi mới, phù hợp với tâm lý và sinh lý lứa tuổi.

Phát triển quy mô và nâng cao chất lượng giáo dục cấp học mầm non vừa đảm bảo chất lượng cuộc sống hàng ngày cho trẻ em, vừa hình thành những nhân cách ban đầu, làm nền móng vững chắc cho chât lượng cấp học phổ thông, đồng thời góp phần quan trọng vào sự phát triển và nâng cao chất lượng bền vững của đời sống xã hội./.